Έκτακτα μέτρα για τη λειψυδρία στην Αττική: Τα κρίσιμα «γιατί» και τι σημαίνουν για την επόμενη μέρα
Το καμπανάκι κινδύνου χτυπά όχι για άμεσες περικοπές, αλλά για την ίδια την αντοχή του υδροσυστήματος στο μέλλον.
Ολοκληρώθηκε η διαδικασία κήρυξης κατάστασης έκτακτης ανάγκης λόγω λειψυδρίας σε Λέρο, Πάτμο και Αττική, με τις υπογραφές των σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρο Παπασταύρου.
Η Αττική βρίσκεται επίσημα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας, με το καμπανάκι κινδύνου να χτυπά όχι για άμεσες περικοπές, αλλά για την ίδια την αντοχή του υδροσυστήματος στο μέλλον. Τα στοιχεία που επικαλείται η ΕΥΔΑΠ και η Πολιτεία συνθέτουν μια εικόνα που δεν σηκώνει εφησυχασμό — αλλά ούτε και πανικό.
Πώς φτάσαμε στο «κόκκινο»
Οι ταμιευτήρες που υδροδοτούν την Αττική «στεγνώνουν» με ραγδαίο ρυθμό, με τον Εύηνο να καταγράφει στάθμη ιστορικά χαμηλότερη ακόμη κι από την κρίσιμη χρονιά του 2008, γεγονός που από μόνο του κρίνει την κατάσταση ανησυχητική και απολύτως δικαιολογημένη ως προς τις αποφάσεις που ακολούθησαν.
Από το 2022 και μετά η καθοδική πορεία των αποθεμάτων θυμίζει επιστημονική μελέτη σε slow motion καταστροφής:
- Μείωση βροχοπτώσεων 25%
- Αύξηση εξάτμισης 15% ετησίως
- Άνοδος κατανάλωσης 6%
- Πτώση αποθεμάτων ~250 εκατ. κυβικά μέτρα κάθε χρόνο
Μέχρι το 2021 τα αποθέματα κινούνταν σε σταθερά επίπεδα — 1,1 δισ. κυβικά μέτρα χωρίς απώλειες. Ένα χρόνο μετά ξεκίνησε η «αιμορραγία».
Η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί πια θεωρία, αλλά μετρήσιμο και απτό παράγοντα πίεσης. Η Ελλάδα, σύμφωνα με επιστημονικές προβλέψεις, ετοιμάζεται να βιώσει το υψηλότερο υδατικό στρες στη νότια Ευρώπη μετά την Κύπρο, με τη ζήτηση να αντιστοιχεί στο 70% του διαθέσιμου νερού της χώρας. Με Αττική και Θεσσαλονίκη να τραβούν πάνω από τη μισή κατανάλωση, το τοπίο αποκτά χαρακτήρα εθνικού συναγερμού.
Για τους επιστήμονες δε, η σημερινή εικόνα παραπέμπει σε έμμονη ξηρασία συγκρίσιμη με την περίοδο 1988–1994, χωρίς να είναι εξίσου ακραία, αλλά εξίσου επίμονη.
Τι σημαίνει η κήρυξη «έκτακτης ανάγκης»
Η απόφαση του ΥΠΕΝ, μετά από γνωμοδότηση της ΡΑΑΕΥ και αίτημα της ΕΥΔΑΠ, αφορά την άμεση κινητοποίηση για κρίσιμα έργα υποδομής, όπως:
- νέοι και υφιστάμενοι ταμιευτήρες
- ενίσχυση αποθεμάτων
- εκσυγχρονισμός δικτύων
Στην ουσία, αποτελεί την ύστατη ευκαιρία της Πολιτείας να θωρακίσει την Αττική «πριν να είναι πολύ αργά», δίνοντας πράσινο φως σε fast track διαδικασίες, που περνούν μέσα από τη Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του Υπερταμείου (άρθρο 55, νόμος 5215/25). Όπως ξεκαθαρίζεται, η επίσπευση δεν παρακάμπτει θεσμούς: τηρούνται όλες οι δικλείδες διαφάνειας και νομιμότητας με εγγύηση PPF.
Επηρεάζεται ο πολίτης;
Προς το παρόν, όχι. Δεν προβλέπονται μέτρα περιορισμού στην κατανάλωση για νοικοκυριά.
Ο συναγερμός, προς ώρας, σημαίνει:
- ευθύνη και όχι περικοπές
- εγρήγορση και όχι πανικό
- έργα και όχι δελτίο νερού
Παρόλα αυτά, η κοινωνία καλείται να καταλάβει ότι το νερό δεν είναι αυτονόητο: η ευαισθητοποίηση και η εξοικονόμηση αποτελούν το δεύτερο κρίσιμο σκέλος, με την ΕΥΔΑΠ να έχει ήδη αναρτήσει οδηγίες για ορθή χρήση στο σπίτι.
Εμπειρία Μεσογείου, κοινή πρόκληση
Το πρόβλημα δεν έχει σύνορα. Σύμφωνα με την European Environnment Agency:
- 30% του πληθυσμού της νότιας Ευρώπης ζει σε μόνιμη υδατική πίεση
- 70% βιώνει εποχική λειψυδρία το καλοκαίρι
Η Ισπανία είναι το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, με παρατεταμένη ξηρασία, υποχώρηση υπόγειων υδάτων και υπαρκτό πια κίνδυνο εισροής θαλάσσιου νερού στους υδροφορείς. Αντίστοιχα πιέζονται Ιταλία, Κύπρος και Νότια Γαλλία, όλες χώρες που πλέον αναζητούν κοινές λύσεις στο μεσογειακό υδατικό «τεστ αντοχής».
Η επόμενη μέρα
Το σχέδιο υπάρχει, οι μελέτες έχουν γίνει, ο κίνδυνος για το επόμενο έτος και τα επόμενα 2–5 χρόνια είναι υπαρκτός, αλλά ο στόχος είναι σαφής: Θωράκιση για 25 χρόνια, όχι πανικός για 25 μέρες.
Η Αττική μπαίνει στην πιο δύσκολη εξίσωση του περιβαλλοντικού της μέλλοντος. Και αυτή τη φορά, όπως φαίνεται, οι αποφάσεις θα πρέπει να γραφτούν με μελάνι και όχι με νερό που δεν υπάρχει.
